Dynamika akcji kredytowej dla gospodarstw domowych nadal równomiernie rośnie
Także ceny nieruchomości wciąż idą w górę.
Październik 2021
Wykres 1. Roczna dynamika akcji kredytowej dla gospodarstw domowych w strefie euro i oprocentowanie kredytów mieszkaniowych
Stawki dla nowych umów, w %
■ Dynamika kredytów dla gospodarstw domowych
■ Bankowe stopy procentowe
Źródło: Statystyki EBC
Uwaga: Kredyty mieszkaniowe stanowią ok. 77% skorygowanej wartości kredytów ogółem.
W ostatnich latach dynamika akcji kredytowej dla gospodarstw domowych stopniowo się zwiększała, a w sierpniu 2021 doszła do rekordowo wysokiego poziomu 4,2% (wykres 1). Jednocześnie oprocentowanie kredytów mieszkaniowych stale się obniżało: w sierpniu 2011 wynosiło 3,9%, a w sierpniu 2021 już tylko 1,3%.
Wybierz kraj z rozwijanej listy, żeby zobaczyć przeciętne oprocentowanie stosowane przez banki do kredytów mieszkaniowych.
Zwiększyło się także tempo wzrostu cen nieruchomości. W strefie euro w ostatnim roku zwiększyły się one o 7,3%, a przez ostatnie trzy lata – o 17,6%. Jak widać na wykresie 2, w ostatnich trzech latach wzrost cen nieruchomości przyspieszył we wszystkich krajach strefy euro.
Wykres 2. Zmiany cen nieruchomości
Dane dla całej strefy euro i poszczególnych krajów; ceny nominalne
II kw. – 2021
Źródła: Eurostat i statystyki krajowe, obliczenia EBC.
Na wykresie 2 można porównać zmiany roczne ze zmianami w dłuższym okresie, co pozwala na analizę szerokiej gamy cen w całej strefie euro i poszczególnych krajach.
Największą zmianę za ubiegły rok zaobserwowano na Słowacji: 18,6%, a za ostatnie trzy lata – w Luksemburgu: 43,3%.
Przesuwając suwak na wykresie, można porównać kształtowanie się cen nieruchomości w strefie euro i jej poszczególnych krajach dla różnych okresów.
Wykres 3. Indeks cen nieruchomości i indeks HICP (zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych)
Indeksy: luty / I kw. 2011 = 100
■ Ceny nieruchomości
■ HICP
Źródła: Statystyki Eurostatu, statystyki i obliczenia EBC
Na wykresie 3 widać, że od 2015 ceny nieruchomości rosną szybciej niż stopa inflacji. Od 2011 zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych HICP w strefie euro rósł równomierne i w sierpniu 2021 osiągnął 15%. Natomiast indeks cen nieruchomości do II kw. 2021 wzrósł o 32%.
Wybierz kraj z rozwijanej listy, żeby porównać kształtowanie się cen nieruchomości ze stopą inflacji.
Sektor gospodarstw domowych obejmuje nie tylko osoby lub grupy osób będące konsumentami, lecz także prowadzących działalność gospodarczą (np. firmy jednoosobowe i spółki bez osobowości prawnej). Do tego sektora zaliczają się również organizacje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych (np. kościoły, organizacje charytatywne i związki zawodowe), które są wykazywane razem z gospodarstwami domowymi.
Ceny nieruchomości to ogólny termin stosowany zwykle w odniesieniu do nieruchomości mieszkaniowych. Natomiast indeksy (wskaźniki) cen nieruchomości pochodzą z Europejskiego Systemu Statystycznego i mają określoną specyfikę. Są obliczane według tej samej metody w całej EU i ogłaszane przez Eurostat co kwartał. Daty ich ogłaszania są podane w kalendarzu publikacji. Wraz z danymi każdorazowo ukazuje się komunikat prasowy Eurostatu.
Skorygowana wartość kredytów dla gospodarstw domowych ogółem to główny szereg danych wykorzystywany przez EBC do analizy sytuacji kredytowej, ponieważ lepiej obrazuje akcję kredytową banków (monetarnych instytucji finansowych, MIF) ze strefy euro skierowaną do gospodarki realnej. Korekta dotyczy kredytów usuniętych z bilansu wskutek sprzedaży lub sekurytyzacji oraz efektów wirtualnego cash poolingu w ramach wspólnego zarządzania płynnością finansową (usługa świadczona przez pewne banki na rzecz grup kapitałowych).
Więcej informacji o kredytach w kontekście statystyki bilansu banków (MIF) przedstawia instrukcja do tej statystyki, przede wszystkim część 4.3 poświęcona kredytom oraz część 7.4 dotycząca skorygowanych szeregów danych kredytowych.
Kredyty mieszkaniowe to kredyty udzielone gospodarstwom domowym na cele inwestycji w nieruchomości mieszkaniowe, w tym budowę lub ulepszenie mieszkania bądź domu. Zaliczają się do nich kredyty na zakup mieszkania lub domu zabezpieczone na nieruchomości mieszkaniowej (tj. hipoteczne) oraz – kiedy można je zidentyfikować – inne kredyty na ten sam cel udzielone za poręczeniem lub zabezpieczone na innych aktywach.
Bankowe stopy procentowe – nowe umowy to wszelkie nowe umowy finansowe zawarte między gospodarstwami domowymi a bankami. Zaliczają się do nich wszystkie umowy, w których po raz pierwszy określono oprocentowanie kredytu, oraz wszystkie wcześniejsze umowy, które zostały renegocjowane. Nowej umowy nie stanowi przedłużenie istniejącej umowy kredytowej, które następuje automatycznie, czyli bez czynnego udziału gospodarstwa domowego, i nie wiąże się z renegocjacją warunków umownych, w tym – stawki oprocentowania. Bankowe stopy procentowe różnią się zatem od reklamowanych przez banki stóp nominalnych, ponieważ gospodarstwa domowe mogą uzgodnić z instytucją kredytową lub innym pożyczkodawcą lepsze warunki.
Zbiorcze wskaźniki kosztu kredytu opierają się na statystyce bankowych stóp procentowych (stóp stosowanych przez monetarne instytucje finansowe). Ta miara pozwala dokładnie ocenić koszty finansowania zewnętrznego gospodarstw domowych i ułatwia ich porównywanie między krajami. Więcej informacji o zbiorczych wskaźnikach kosztu kredytu można znaleźć w nocie metodycznej.
Zannualizowana stopa umowna to stawka oprocentowania kredytu uzgodniona indywidualnie między bankiem a gospodarstwem domowym, przeliczona na wartości roczne i wyrażona jako oprocentowanie w skali roku. To znaczy, że w bankowych stopach procentowych uwzględnia się częstotliwość płatności odsetkowych. Przy założeniu niezmienności pozostałych parametrów, im częstsze są płatności odsetkowe, tym wyższa będzie bankowa stopa procentowa ujęta w statystykach.
W statystyce bilansowej EBC dynamiki (stopy wzrostu) nie oblicza się przez porównanie sald na koniec okresu, tylko na podstawie transakcji. Wyłączenie zmian niezwiązanych z transakcjami ma sprawić, że dynamika będzie odzwierciedlać jedynie salda wynikające z transakcji. Więcej informacji o transakcjach i obliczaniu dynamiki podano w częściach 7.2 i 7.3 instrukcji do statystyki bilansu MIF.
Wskaźnik cen nieruchomości mieszkaniowych dla strefy euro to średnia niezharmonizowanych wskaźników krajowych opartych na danych ze źródeł krajowych. Zasadniczo obejmuje nowe i istniejące budynki i lokale mieszkalne, w tym domy i mieszkania, chociaż jego dokładny zakres w poszczególnych krajach nieco się różni. Ten wskaźnik obrazuje ogólne trendy w cenach nieruchomości mieszkaniowych w strefie euro. Opiera się na transakcjach (czyli przepływach gospodarczych, które odzwierciedlają tworzenie, przekształcenia, wymianę, przekazanie lub zanik wartości ekonomicznej i wiążą się ze zmianą własności nieruchomości mieszkaniowych).
Zmiany cen nieruchomości na wykresie 2 oblicza się, porównując najnowsze dostępne dane za II kw. 2021 z danymi z II kw. 2020 dla zmiany rocznej, z II kw. 2019 dla zmiany dwuletniej itd.
Zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych HICP jest obliczany przez Eurostat – Urząd Statystyczny Unii Europejskiej – zgodne z metodyką zharmonizowaną dla wszystkich państw członkowskich UE. Dane o HICP przedstawione na wykresie 3 podano bez wyrównań sezonowych i wyrównania dniami roboczymi.
Wszystkie szeregi danych wykorzystane w tym komentarzu można znaleźć w pliku do pobrania na dole pierwszej strony. Dla Irlandii i Cypru, z powodu niedostępności danych o cenach nieruchomości, wykorzystano inne szeregi.
Instrukcja do statystyki bilansu banków (MIF)
Metodę obliczania dynamiki opisano w nocie technicznej do Biuletynu Statystycznego EBC
Instrukcja do statystyki stóp procentowych banków (MIF)
Statystyka stóp procentowych MIF: informacje ogólne
Zbiorcze wskaźniki kosztu kredytu – nota metodyczna
Komunikaty statystyczne o stopach procentowych MIF
Instrukcja metodyczna dotycząca zharmonizowanego wskaźnika cen konsumpcyjnych HICP
Analizę cen nieruchomości przedstawiają wizualizacje ryzyka sporządzane przez ERRS, czerwiec 2021 (nr 36)
Europejski system rachunków narodowych i regionalnych ESA 2010
Dane statystyczne dotyczące stóp procentowych, np. oprocentowania kredytów mieszkaniowych, oraz cen nieruchomości mieszkaniowych i wskaźnika HICP, są dostępne w hurtowni danych statystycznych EBC.
Wszystkie szeregi danych wykorzystane w tym komentarzu można znaleźć w pliku do pobrania na dole pierwszej strony.